การดูแลเฉพาะสำหรับผู้สูงอายุ

การดูแลเฉพาะสำหรับผู้สูงอายุ

เรื่อง โภชนาการสำหรับผู้สูงอายุ

การส่งเสริมภาวะโภชนาการในคนสูงอายุเป็นสิ่งสำคัญมากเพื่อคงไว้ซึ่งสุขภาพที่แข็งแรง และลดภาวะความรุนแรงของโรคต่างๆ เช่น โรคหัวใจ โรคมะเร็ง โรคความดันโลหิตสูง เป็นต้น รวมทั้งมีสุขภาพจิตที่ดีด้วย

จากหนังสือ สุขภาพแจ่มใสในวัยสูงอายุ ของร้อยโทนายแพทย์ อนันต์ สุรบท ได้แนะนำรายการอาหาร สำหรับผู้สูงอายุ

ความต้องการสารอาหารในผู้สูงอายุ

ผู้สูงอายุ ร่างกายและจิตใจเสื่อมลงตามอายุขัย เช่น จำนวนฟันหร่อยหรอลง ทำให้ไม่สามารถเคี้ยวอาหารได้เหมือนปกติ หูตึงฟังอะไรไม่ค่อยจะได้ยิน ตามองไม่เห็น การทำงานของประสาทที่เกี่ยวกับการรับรสกลิ่นและการสัมผัสก็จะด้อยลง ทำให้ความอยากอาหารลดลง ต่อไปนี้เป็นรายการอาหารที่เป็น

รายการอาหารที่แนะนำตาม ช่วงอายุ

แนะนำรายการอาหาร สำหรับผู้สูงอายุ
อายุ	อาหาร	จำนวนมื้อ
40-50 ปี	ข้าวสวย เปลี่ยนเป็น ข้าวสวยหุงแฉะ กับข้าว ผัก ผลไม้ เปลี่ยนเป็น กับข้าว สุกมาก เปื่อยมากขึ้น ผักผลไม้ตัดเป็นคำ	3 มื้อคงเดิม
50-60 ปี	ข้าวสวยหุงแฉะ เปลี่ยนเป็น ข้าวต้มน้ำน้อย กับข้าว ผัก ผลไม้ เปลี่ยนเป็นกับข้าวเปื่อย มากขึ้น ผักผลไม้ตัดเป็นคำ	3 มื้อคงเดิม
60-70 ปี	ข้าวต้มน้ำน้อย เปลี่ยนเป็น ข้าวต้มน้ำมาก กับข้าว ผัก ผลไม้ เปลี่ยนเป็น ตุ๋น แกงจืด ผักผลไม้งอม	4 มื้อ(เช้า-สาย-บ่าย-เย็น)
70-80 ปี	ข้าวต้มน้ำมาก เปลี่ยนเป็น โจ๊กข้น ๆ กับข้าว ผัก ผลไม้ เปลี่ยนเป็น ใส่ปน ในโจ๊ก ผักผลไม้งอมๆ หรือปั่น	6-8 มื้อ(ทุก 1 ชั่วโมงครึ่ง)
80-90 ปี	โจ๊กข้นๆ เปลี่ยนเป็น โจ๊กเหลว กับข้าว ผัก ผลไม้ เปลี่ยนเป็น ใส่ปนในโจ๊ก ผัก ผลไม้ปั่น	10 มื้อ(ทุก 1 ชั่วโมงเศษ)
90 ปีขึ้นไป	โจ๊กเหลว เปลี่ยนเป็น น้ำข้าว หรือข้าวปั่น กับข้าว ผัก ผลไม้ เปลี่ยนเป็น กับข้าวปนกับน้ำข้าว ผัก ผลไม้	12 มื้อ(ทุก 1 ชั่วโมง)

การวางแผนรายการอาหารสำหรับผู้สูงอายุ หลังจาก อายุ 70 ปี ควรทำรายการอาหารไว้ทั้งเดือนเลย ทำครั้งเดียวตอนเช้า 1 หม้อควรเคี่ยวให้เปื่อย แล้วตักทานได้ทั้งวันเพียงแต่เวลาจะรับประทานก็อุ่นให้ร้อนเท่านั้นเองจะประหยัดเวลาได้มาก ส่วนผลไม้ก็สับเป็นชิ้นเล็กๆ แล้วปั่น สารอาหารและเส้นใยจากพืชก็ยังคงได้รับอย่างเดิม เพื่อช่วยในการขับถ่าย


                      ตัวอย่างรายการอาหาร 6 มื้อ

เช้า - ไข่ทอดฟู 1 ฟอง ใช้น้ำมันข้าวโพด นมสดพร่องมันเนย 250 ซีซี
10.00 น. - ข้าวต้ม 1 ถ้วย อาจเป็นข้าวต้มกับ หรือ ข้าวต้มเครื่องก็ได้
12.00 น. - ก๋วยเตี๋ยวลวกเส้นให้เปื่อยมากๆ ผลไม้ เช่น ส้มเขียวหวานหรือกล้วยน้ำว้า
14.00 น. - ของว่าง เช่น ขนนปังกรอบจืด 2 แผ่น เครื่องดื่มอะไรก็ได้ 1 ถ้วย
18.00 น. - แกงจืดเต้มหู้ น้ำพริก ผักต้ม ปลาทู
21.00 น. - นมสดพร่องมันเนย 250 ซี.ซี.หรือนมเปรี้ยวทำจากนมพร่องมันเนย 125 ซีซี


จากตัวอย่างข้างบนสามารถดัดแปลงเป็น 8-10-12 มื้อ ได้ทั้งนั้น

         สำหรับจำนวนมื้ออาหารไม่แน่นอน ขึ้นอยู่กับความแตกต่างระหว่างบุคคล แต่มีหลักว่า ต้องควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ เราควรกินอาหาร วันละ 3 มื้อ โดยดูว่าหลังอาหารมื้อนั้นจะทำอะไร ถ้าทำงานหลังอาหารมื้อก็กินอาหารนักและมากพอกับงาน แต่ถ้าทำกิจกรรมเบาๆ ก็กินพออยู่ท้อง หลังอาหารมีอาหารว่าง หรือเป็นผลไม้ชนิดไม่หวาน น้ำสะอาดไม่จำกัดปริมาณ หรือถ้าหิว ก็ดื่มนมเปรี้ยวทำจากนมสดพร่องมันเนย จะเห็นว่าไม่มีของหวานเลย เพราะได้จากผลไม้อยู่แล้ว ขอให้ยึดหลักของรายการอาหารผู้สูงอายุ 3 มื้อต่อวัน ซึ่งเป็นตัวอย่างไว้ 1 อาทิตย์ แต่ต้องไม่ลืมออกกำลังกาย จะควบคุมน้ำหนักได้ และสุขภาพดี ร่างกายแข็งแรง ปราศจากโรคมารบกวน

ตัวอย่างรายการอาหารของผู้สูงอายุ
วัน	มื้อเข้า	มื้อกลางวัน	มื้อเย็น
จันทร์	โจ๊กไก่ นมสดพร่องมันเนย 250 ซี.ซี.	ขนมจีนซาวน้ำ วุ้นสังขยา	ข้าวต้มน้ำน้อย น้ำพริกกะปิ ผักต้ม ปลาทู แกงส้ม กล้วยทับ
อังคาร	ข้าวต้มปลา นมถั่วเหลือง 250 ซี.ซี.	ก๋วยเตี๋ยวน้ำ เส้นลวกเปื่อย	ข้าวต้มน้ำน้อย ต้มมะระหมู ผัดฝักทองหมู
พุธ	กาแฟ ไข่ทอด 1 ฟอง (ทอดด้วยน้ำมันข้าวโพด) ปาท่องโก๋	มักกะโรนีผัดไก่แกงจืด หอมใหญ่หมูมะละกอ	ข้าวต้มน้ำน้อย แกงจืดเต้าหู้ข้าว ผัดถั่วงอก
พฤหัสบดี	ข้าวต้มน้ำน้อย หมูหยอง ผัดผักกาดขาว	ก๋วยเตียวราดหน้า ผักกาด ปลาแนม ไส้กรอก กล้วยหอม	ข้าวต้มน้ำน้อย ต้มจับฉ่าย ปลาดุกย่าง น้ำปลามะนาว สังขยาฟักทอง
ศุกร์	โจ๊กหมู นมถั่วเหลือง	ขนมจีนน้ำพริก ผักสดครบ สัมเขียวหวาน	ข้าวต้มน้ำน้อย แกงจืดผักตำลึง หลนเต้าเจี้ยวพริก หยวก ผักต้ม ผักสด
เสาร์	ข้าวต้มน้ำน้อย ไข่ทอดฟู 1 ฟอง กับน้ำมันข้าวโพด เนื้อหมูทอดนิ่มๆ กล้วยน้ำว้า	ก๋วยเตี๋ยวผัดไทย ผักแนม แคนตาลูป	ข้าวต้มหมูน้ำน้อย เต้าหู้พะโล้ ผัดมะเขือยาว
อาทิตย์	ข้าวต้มหมู นมสดพร่องมันเนย 250 ซี.ซี.	สุกียากี้ สัปปะรด	ข้าวต้มน้ำน้อย ต้มยำกุ้งเห็ดฟาง ผัดผักบุ้ง

อ้างอิง

อนันต์ สุรบท. 2539. สุขภาพแจ่มใสในวัยสูงอายุ. กรุงเทพฯ:ซีเอ็ดยูเคชั่น.